Niezapominajki zakwitają w styczniu. Marta Wojnarowska-Olszewska

Co dzieje się z osobą, kiedy część jej wspomnień znika bezpowrotnie? Kim stajemy się, kiedy nasza wiedza o nas samych zaciera się?

Te pytania są ze mną, od kiedy moja mama zaczęła chorować na demencję. Przez kilka lat zauważałam zmiany w jej zachowaniu i w tym, kim jest. Towarzysząc jej, zastanawiałam się, jak funkcjonuje pamięć i ile pozostanie ze wspomnień, które staramy się zachować.

W projekcie skupiam się na pracy na zdjęciach archiwalnych, jako „materialnym dowodzie tego, co się wydarzyło”. Wykorzystuję zdjęcia z rodzinnych albumów. Dawniej mama zamieszczała opisy na rewersach. Miały one być drogowskazem w przyszłości. Teraz zaprosiłam ją do terapeutycznej pracy na archiwach. Własnoręcznie poddawała zdjęcia analizie, zapisywała notatki, przekreślała, zaznaczała osoby i miejsca. Zależało mi na tym, żeby mama nie była tylko obiektem fotografowanym, ale żeby stała się uczestnikiem i współtwórczynią projektu. Część zdjęć poddawałyśmy destrukcji za pomocą tradycyjnych technik: wycinałyśmy, wygumkowywałyśmy, wyrywałyśmy. Symbolicznie pokazywałyśmy jak choroba pozbywa mamę wspomnień.

Robiąc zdjęcia koncentrowałam się na detalach, drobnych „przesunięciach”, z pogranicza roztargnienia i zaniku pamięci. Próbowałam sportretować mamę, która tracąc pamięć, stopniowo traciła też swoją tożsamość. Fragmenty jej osobowości funkcjonowały w oderwaniu od siebie, niemożliwe do pełnego zespolenia.

Projekt trwał kilka lat. Rozpoczęłam go w 2018 roku. Obecnie dalej pracuję nad zagadnieniem (nie)pamięci.

o autorce:

Marta Wojnarowska-Olszewska – architektka krajobrazu i wnętrz, fotografka. Angażuje się w pracę nad projektami długoterminowymi. Korzysta z różnych technik i środków wyrazu, dostosowując je do wybranych przez siebie metod opowiadania historii.

Studiuje w Instytucie Fotografii Twórczej w Opawie w Czechach. Jest absolwentką programu mentorskiego Sputnik Photos oraz Fundacji Pix.house. Laureatka sekcji ShowOFF Miesiąca Fotografii w Krakowie w 2024 r. Jej prace znalazły się na wystawach w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu (wystawa zbiorowa laureatów konkursu ‘Wystaw się w CSW’, 2024), Stołecznym Centrum Fotografii Chłodna 20 w Warszawie (wystawa zbiorowa 12-tego rocznika Programu Mentorskiego Sputnik Photos, 2024), Pracowni Duży Pokój w Warszawie (wystawa zbiorowa laureatów Open Call 10-ciu na 10-ciolecie Fundacji Picture Doc, 2024). Ostatnia wystawa indywidualna w Rotacyjnym Domu Kultury na Jazdowie w Warszawie, była związana z wygraną Open Call na tygodniową rezydencję (2025).

Mieszka pod Kampinosem.