ARS LONGA - Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej MANGGHA, Małopolskie, Kraków

Budowanie prywatnej kolekcji dzieł sztuki ma różne uwarunkowania i innymi motywami jest wiedzione. Gdy sztuka przez lata gromadzona przez kolekcjonera jest w dodatku jego wielką miłością, to zebrane obiekty nabierają jeszcze jednego znaczenia – sentymentalnego. Zygmunt Karolak (1905–1999), malarz, absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, uczeń Wojciecha Weissa, przez całe życie poszukiwał i uskuteczniał swoją wizję kolekcji idealnej, składającej się w głównej mierze z japońskich drzeworytów, ale też z innych dzieł, powstałych w bliższym nam, bo zachodnioeuropejskim kręgu kulturowym. Prace te, nabywane czasami na drodze uważnych poszukiwań, czasami na skutek zbiegów okoliczności, były przez kolekcjonera traktowane z należytą pieczołowitością i troską.

Z opowieści córek artysty, które po jego śmierci stały się właścicielkami tego jakże rozbudowanego i charakteryzującego się wysokimi walorami estetycznymi zbioru drzeworytów ukiyo-e i shin-hanga, rysuje się portret człowieka-kolekcjonera, którym kierowała nie tylko chęć otaczania się pięknymi przedmiotami par excellence, ale także potrzeba nawiązania z nimi swoistej relacji, kształtowania poprzez nie swojej wrażliwości artystycznej i niewątpliwie traktowanie ich jako przyczynku do pogłębionych, intelektualnych poszukiwań na polu sztuki.

To podejście do obiektu-dzieła sztuki było przez Zygmunta Karolaka konsekwentnie praktykowane. Drzeworyty japońskie stanowiły ważny element życia codziennego rodziny Karolaków, nierzadko były wyciągane ze specjalnie przygotowanych dla nich teczek i oglądane zaciekawionymi oczami osób nad nimi się pochylających. W dziecięcych wspomnieniach zachował się obraz ojca snującego długie i emocjonujące opowieści o poszczególnych artystach, kompozycjach i wyszukanej technice drzeworytu, które można było usłyszeć w czasie naturalnych, zainicjowanych mimochodem spotkań podczas długich wieczorów. To nic innego jak znana od dawna celebracja i kontemplacja przedmiotów otoczonych kultem. Bo i z taką powagą podchodził do nich Zygmunt Karolak.

Zgromadzone przedmioty były przez kolekcjonera usystematyzowane i odpowiednio zabezpieczone, tak by przetrwały w nienaruszonym stanie. Jego oraz jego spadkobierców intencją było zachowanie zbioru w integralnym stanie i nierozdzielanie go. Muzeum Manggha w 2024 roku wzbogaciło zasób swojej kolekcji o bezcenny zbiór drzeworytów japońskich ukiyo-e oraz w stylu shin-hanga, które przez całe swoje życie gromadził Zygmunt Karolak. Drzeworyty w większości pochodzą z okresu Meiji (1863–1912), wśród autorów kompozycji pojawiają się największe nazwiska przedstawicieli dawnej sztuki japońskiej, takie jak Kunisada, Koson, Kunichika, Kuniyoshi, czy wreszcie Hokusai i Hiroshige. Wśród prac przedstawienia pięknych kobiet bijin, ilustracje do opowieści o księciu Genjim, czy przedstawienia z cyklu Skarbiec wiernych wasali (Chūshingura).

Wystawa ARS LONGA to syntetyczna próba zaprezentowania odbiorcy tych najważniejszych naszym zdaniem prac, które będzie można oglądać zgodnie z podziałem na podrozdziały mówiące o aktorach teatru kabuki, odważnych wojownikach, pięknych kobietach, przedstawieniach kwiatów i ptaków kachō-ga oraz scenach figuralnych umieszczonych na najważniejszych w tej kolekcji tryptykach.

To także opowieść o tym, jaką umowną drogę przemierza dzieło sztuki, nim trafi do przestrzeni ekspozycyjnej i będzie oglądane z tym samym zachwytem co kiedyś, gdy patrzyły na nie oczy kolekcjonera.

Kuratorki: Katarzyna Maleszko, Dominika Górowska
Aranżacja wystawy: Aleksandra Sikora
Identyfikacja wizualna: Klaudia Ptasińska-Wajda