Góra i (znowu) góra

Sto widoków góry Fudżi Hokusaia z kolekcji Eia Nakau

Muzeum Manggha po raz pierwszy zaprezentuje zbiór czarno-białych drzeworytów sumizuri-e pochodzących z daru prywatnego kolekcjonera i miłośnika tradycyjnej sztuki japońskiej. W 2019 roku Ei Nakau, znawca i promotor majestatycznych kompozycji ukiyo-e, zdecydował się przekazać Muzeum swój zbiór trzech albumów z serii Sto widoków góry Fudżi autorstwa Katsushiki Hokusaia. Decyzją ofiarodawcy drzeworyty miały zostać rozszyte i zaprezentowane odbiorcom jako osobne dzieła sztuki. Sięgamy po ten fascynujący zbiór, by przyjrzeć się najciekawszym pracom, które wyszły spod ręki Hokusaia, najsławniejszego bodaj drzeworytnika japońskiego.

Fudżi, leżąca na granicy prefektur Shizuoka i Yamanashi, niemalże w centralnym punkcie wyspy Honshū, oddalona o sto kilometrów od granic dzisiejszej stolicy Japonii, to niewątpliwie jedna z najbardziej znanych gór na świecie. Do dzisiaj czczona i otoczona kultem przez Japończyków, zachwyca i budzi respekt wśród tych, którym łut szczęścia sprzyja i kapryśna, zwykle ukryta pod warstwą chmur Fudżi się ukaże. Jej wizerunek był wielokrotnie uwieczniany i powielany przez artystów – malarzy, drzeworytników, poetów. Kształt Fudżi spopularyzowały również rzemiosło artystyczne i druki okolicznościowe. Święta Góra Japończyków od zawsze była elementem nie tylko pięknego krajobrazu przyrodniczego, nie tylko obleganą atrakcją turystyczną, lecz przede wszystkim urosła do rangi swoistego symbolu Kraju Kwitnącej Wiśni.

Seria Sto widoków góry Fudżi (Fugaku hyakkei) z kolekcji Muzeum Manggha pochodzi najprawdopodobniej z drugiego wydania drzeworytów monochromatycznych Hokusaia, które ukazują różne oblicza góry. Publikacja ta, datowana na drugą połowę lat siedemdziesiątych XIX wieku, ukazała się nakładem domu wydawniczego Eirakuya Tōshirō. W skład trzytomowego zbioru wchodzą łącznie 102 kompozycje, zarówno jedno-, jak i dwustronicowe, których cechą wspólną jest to, że przedstawiają górę Fudżi widzianą każdorazowo z innego punktu obserwacyjnego, w innym anturażu, wśród innego otoczenia. To już kolejne podjęcie próby zmierzenia się z tematem góry przez artystę – w latach 1830–1832 Hokusai opublikował serię kolorowych drzeworytów Trzydzieści sześć widoków góry Fudżi, ze słynnymi kompozycjami takimi jak Pod wielką falą w Kanagawie, Delikatny wiatr, piękny poranek czy Burza poniżej szczytu [góry].

Pierwsze dwa tomy Fugaku hyakkei ukazały się w latach 1834 i 1835. Ostatni, trzeci tom serii został opublikowany najprawdopodobniej pod koniec życia Hokusaia lub tuż po jego śmierci. To osobliwe, wieńczące długie życie artysty spotkanie z Górą – jakże inne od tych wcześniejszych. Zdawać by się mogło, że zaledwie kilka kompozycji jest przez artystę malowanych z natury, podczas gdy cała reszta powstała jako swobodna interpretacja przestrzeni i miejsc, mających w jak najlepszym stopniu oddać wszechpotęgę Fuji-san.

Opieka kuratorska: Dominika Górowska
Aranżacja wystawy: Aleksandra Sikora
Identyfikacja wizualna: Klaudia Ptasińska-Wajda