Zatoka Gdańska jest jednym z najciekawszych akwenów polskiego wybrzeża. Przez jej wody prowadziły liczne szlaki żeglugowe, a w Gdańsku i Gdyni rozwijał się przemysł stoczniowy. To również tutaj rozegrano wiele bitew morskich, a śladami tych wydarzeń są spoczywające na dnie wraki okrętów, statków i samolotów. Na wystawie czasowej „Militarne dziedzictwo Zatoki Gdańskiej” w Muzeum Rybołówstwa w Helu publiczność może zobaczyć, jak zastosowanie nowoczesnych technologii w nurkowaniu oraz dokumentacji wraków, przy jednoczesnej współpracy różnych organizacji przyczynia się do popularyzacji podwodnego dziedzictwa kulturowego Bałtyku i opieki nad jego zabytkami.
Zaprezentowane wraki pochodzą z okresu II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. w wyniku ataków lotnictwa niemieckiego na wodach Zatoki Gdańskiej zatonęły liczne polskie hydroplany i okręty, w tym OORP Gryf i Wicher. W czasie okupacji Zatoka stała się poligonem doświadczalnym flotylli szkoleniowych załóg niemieckich okrętów podwodnych, stacjonujących w Gdańsku, Gdyni i na Helu. Intensywność szkoleń, niedoświadczenie załóg lub sabotaż często doprowadzały do kolizji lub zatonięcia ćwiczebnych jednostek. W ostatnich miesiącach wojny, podczas operacji Hannibal, akwen stał się areną szczególnie dramatycznych wydarzeń. To właśnie tu wiele spośród jednostek uczestniczących w akcji, z tysiącami ewakuowanych niemieckich żołnierzy i cywilów na pokładach, padło ofiarą sowieckiego lotnictwa i okrętów podwodnych.
Po wojnie niektóre wraki – przede wszystkim te blokujące dostęp do portów – zostały w całości lub częściowo usunięte. Przez długi czas pozostałości metalowych jednostek były traktowane jak przeszkody denne. Dziś, dzięki rosnącemu zainteresowaniu podwodnym dziedzictwem kulturowym, obiekty te, jako wyjątkowe ślady minionych wydarzeń, odsłaniają swoje historie przed coraz szerszą publicznością. Dostępność sprzętu do nurkowania oraz rozwój technologii dokumentacyjnych otwierają możliwości nie tylko oglądania zatopionych jednostek, ale również ich cyfrowego odwzorowania. Dzięki temu, oprócz archeologów podwodnych również nurkujący pasjonaci odgrywają kluczową rolę w dokumentowaniu wraków, m.in. tworząc szczegółowe wizualizacje obiektów zalegających na dużych, trudno dostępnych głębokościach.
Cyfrowe modele fotogrametryczne wybranych wraków spoczywających na dnie Zatoki Gdańskiej zostały na wystawie pokazane zarówno w postaci dwuwymiarowych obrazów, jak i animacji 3D oraz fizycznych form przestrzennych. W ten sposób zwiedzający mogą z bliska obejrzeć m.in. pozostałości polskiego niszczyciela ORP Wicher, niemieckich U-Bootów U-272 i U-768, lodołamacza Königsberg, jednostek typu Kriegsfischkutter oraz holowników. Nowoczesne formy dokumentacji służą nie tylko popularyzacji militarnego dziedzictwa Zatoki Gdańskiej; są również podstawą do oceny stanu zachowania i postępu degradacji tych wyjątkowych obiektów historycznych, a także sposobem na zachowanie wiedzy o nich dla przyszłych pokoleń.
Wystawa czasowa „Militarne dziedzictwo Zatoki Gdańskiej” została przygotowana przez:
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Fundację Wspierania Nurków Dive Land
Underwater 3D
Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych Sp. z o.o., wydawca magazynu Odkrywca
Submerged Foundation
Kurator wystawy: dr Anna Rembisz-Lubiejewska
Konsultacje merytoryczne / redakcja: dr Marcin Westphal
Korekta: Anna Ciemińska
Tłumaczenie: dr Joanna Zaremba-Penk
Projekt graficzny: Barbara Wojczuk-Krystek
Animacja: Patryk Herdzik
Koordynacja: Monika Golenko, Bartłomiej Garba
ZALOGUJ
