Muzeum Morskie Ledóchowskiego funkcjonowało przy ulicy Przemysłowej w Warszawie do drugiej wojny światowej.

Przedsięwzięcie spełniało wszelkie współczesne kryteria stanowiące o byciu muzeum (posiadało zbiory, siedzibę, było otwarte dla publiczności, zatrudniało pracownika, wydawało periodyk, organizowało wystawy w kraju i za granicą).

Ledóchowski gromadził modele jednostek pływających, obrazy i grafiki o treści marynistycznej, fotografie, plakaty linii żeglugowych, itp. Do wojny udało mu się zgromadzić około pięćdziesięciu modeli, kilkadziesiąt obrazów, kilka tysięcy fotografii. We wrześniu 1939 roku, jak wszystkie polskie placówki kultury, Niemcy zamknęli muzeum. Sytuacja taka trwała do wybuchu powstania w 1944 roku, kiedy to w wyniku walk. budynek muzealny (tzw. Dworek Ledóchowskiego) spłonął. Obiekty muzealne zostały zniszczone lub rozproszone. Z powodu braku inwentarzy trudno dzisiaj ocenić zarówno rozmiar kolekcji, jak i strat wojennych.

Część z ocalałych eksponatów muzealnych została podarowana przez spadkobierców Ledóchowskiego Instytutowi Zachodniemu. Miały one stanowić zalążek muzeum morskiego w Szczecinie. Aktualnie przedmioty te znajdują się w zasobach tutejszego Muzeum Narodowego.

Marzenie o dostępie do morza było jednym z mitów założycielskich II Rzeczpospolitej. Odrodzenie ojczyzny pozwalało na realizację marzeń wielu pokoleń. Powstanie floty pasażerskiej i handlowej, floty rybackiej, marynarki wojennej, szkolnictwa morskiego, budowa portu w Gdyni, stanowiły przykłady odradzającej się państwowości w dziedzinie działań na morskich. W takim kontekście umieścić należy powstanie pierwszego, w odrodzonej Rzeczpospolitej, Muzeum Morskiego. 

W przypadku samego Ledóchowskiego stworzenie placówki było skutkiem swoistego mechanizmu przeniesienia. O ile jego projekty związane z gospodarką morską (studia nawigatorskie, działalność spedycyjna, armatorska) kończyły się niepowodzeniami, to w sferze symbolicznej osiągnął sukces, stając się twórcą muzeum morskiego w Warszawie.

Ledóchowski odniósł sukces zawodowy i finansowy jako przemysłowiec w branży metalowej. Był twórcą i właścicielem przedsiębiorstwa o nazwie Polska Fabryka Siatki Jednolitej Hrabiego Stanisława Ledóchowskiego SA. Fabryka produkowała w Warszawie siatkę metalową, wykorzystywaną w zbrojeniu betonów. W polskiej literaturze wyrób znany jest jako tzw. siatka Ledóchowskiego.

Rocznica odzyskania niepodległości była znakomitą okazją do przypomnienia, a dla znakomitej części publiczności – zaznajomienia, z warszawskim Muzeum Morskim oraz jego twórcą i właścicielem, Stanisławem Ledóchowskim. Taki cel przyświecał twórcom ekspozycji.

Na wystawę składają się dwie narracje. Pierwsza przedstawia Stanisława Ledóchowskiego jako pioniera w kilku sferach: jednego z przedsiębiorców pierwszego pokolenia II RP, założyciela i dyrektora fabryki siatki jednolitej. Ukazuje również jego działalność w dziedzinie morskiej oraz przy tworzeniu jednego z pierwszych muzeów techniki w Polsce, a także nawiązuje do jego patriotycznego zaangażowania. 

Druga narracja odnosi się do muzeum. Na wystawie prezentujemy wszelkie artefakty związane z placówką przy ulicy Przemysłowej: w szczególności, zachowane w naszych zbiorach, modele jednostek pływających (np. tankowca Megara, krążownika Nowgorod tzw. Popowka, jednostki parowo-żaglowej Redut Cale, statków pasażersko-towarowych Polonia i Comteledoc). Eksponaty prezentowane są w scenografii będącej rekonstrukcją jednej z sal muzealnych nieistniejącego muzeum.

Na wystawie wykorzystano nowoczesną technikę. Na czterech stanowiskach VR prezentowany jest film w rozdzielczości Full HD 360 stopni, odtwarzany na okularach Oculus Quest. Wykorzystano technologie renderingu 3D z silnikiem czasu rzeczywistego i zaawansowane modelowanie 3D (24 klatki na sekundę).

Film ukazuje zrekonstruowane wnętrze przedwojennego muzeum wraz z muzealiami i wyposażeniem. W ten sposób prezentowanych jest siedem sal wystawowych (parter muzeum). Oko kamery przeprowadza widza kolejno przez pomieszczenia od sali tzw. polskiej przez belgijską i kolejne – do rosyjskiej. Obrazom towarzyszy komentarz.

Wystawa powstała w ramach programu Niepodległa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum Narodowe w Szczecinie uzyskało grant ministerialny na projekt: Pierwsze muzeum morskie w Odrodzonej Rzeczypospolitej. Warszawskie muzeum Stanisława hr. Ledóchowskiego.

Pierwsze muzeum morskie w odrodzonej Rzeczypospolitej. Warszawskie muzeum Stanisława hr. Ledóchowskiego

Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
Wystawa czynna od 17 grudnia 2021 roku

kurator: dr Tomasz Budzan
tekst: dr Tomasz Budzan
korekta: dr Wiktoria Klera-Olszak

projekt graficzny: TENTA Architekci