Obecnie na parterze zabytkowego spichlerza oglądać można 20 obiektów z muzealnej kolekcji malowanych skrzyń z Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. To jedne z najcenniejszych zabytków etnograficznych znajdujących się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Dzięki wprowadzonym zmianom obecna ekspozycja stała ukazuje pełniej niż do tej pory regionalne rękodzieło i rzemiosło oraz tradycyjną sztukę ludową, zdobnictwo i plastykę obrzędową.
Skrzynie, związane z kulturą wyższych warstw społecznych, zaliczyć można także do najstarszych typów mebli chłopskich. W XIX i na początku XX w. należały do kanonu wyposażenia wiejskich chat w wielu regionach Polski. Ich cechą charakterystyczną są barwne, ręcznie wykonane malatury, występujące przede wszystkim w części frontalnej, a także na wieku. Malowane dekoracje, a nawet elementy konstrukcyjne (np. charakterystyczne listwy arkadowe w skrzyniach kujawskich) nadawały im wyraźne cechy regionalne. Oprócz walorów użytkowych malowane skrzynie stanowiły przede wszystkim ważny atrybut obrzędowy związany z zamążpójściem (stąd powszechnie nazywano je wiannymi lub posagowymi). W ich wnętrzu gromadzono wyprawkę (wiano) dla przyszłej mężatki. Po ślubie skrzynie należały do sprzętów reprezentacyjnych, lokowanych w pomieszczeniach przeznaczonych do przyjmowania ważnych gości. Zazwyczaj sytuowano je w pobliżu okna, aby światło uwypuklało bogactwo zdobienia. Kobiety przechowywały w nich części ubioru odświętnego, a także kosztowności.

Zaprezentowane na wystawie skrzynie zostały odrestaurowano we włocławskiej Pracowni Renowacji Antyków pana Romana Wietrzyckiego w 2020 r., dzięki dotacji pozyskanej z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Wspieranie działań muzealnych oraz dzięki wsparciu finansowemu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

W 2021 r. za podjęte działania ochrony tych wyjątkowych zabytków włocławskie muzeum uhonorowane zostało wyróżnieniem w prestiżowym ogólnopolskim Konkursie na Wydarzenie Muzealne SYBILLA w kategorii Konserwacja i Ochrona Dziedzictwa Kultury.

Michał Kwiatkowski

fot. Jarek Czerwiński