Kolejną z propozycji świętowania jubileuszu 100-lecia Muzeum im. Jacka Malczewskiego jest wystawa pt. „Artystyczny powrót do przeszłości. Sztuka polska dwudziestolecia międzywojennego”.

Na ekspozycji prezentowane są główne tendencje artystyczne, obecne w sztuce polskiej w momencie kształtowania się naszego muzeum. Jest to zatem, swego rodzaju, podróż w czasie, która daje nam w roku stulecia możliwość obcowania z różnorodnością i bogactwem sztuki tamtego okresu.

Jest to prezentacja ponad 120 muzealiów, przede wszystkim obrazów, rzeźby oraz grafiki, powstałych w latach 1917 – 1939. Zostały pokazane przez pryzmat charakterystycznego dla tego okresu, intensywnego powstawania i rozwijania się nowych kierunków i nurtów artystycznych, a także łączenia się twórców w grupy. Na wystawie znajdują się prace stanowiące wycinek twórczości bardzo płodnego okresu dwudziestolecia międzywojennego. Uwaga skupiona została przede wszystkim na dziełach reprezentujących najważniejsze ugrupowania tego okresu.

Prezentujemy m.in. Ekspresjonistów Polskich – „formistów” – pierwsze polskie ugrupowanie awangardowe, działające w latach 1917–1922. Jego głównym założeniem było zerwanie w sztuce z wiernym kopiowaniem rzeczywistości, a także stworzenie nowego języka formalnego, polegającego na czerpaniu wzorów zarówno z kierunków awangardowych, takich jak kubizm, futuryzm, czy ekspresjonizm, jak i z lokalnej sztuki prymitywnej, której rolę, w polskich warunkach, pełniła sztuka podhalańska. Spośród formistów eksponowane są prace m.in. Leona Chwistka, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Jana Hrynkowskiego, Zbigniewa Pronaszki i Konrada Winklera.

Ciekawostką dla zwiedzających są także ekspresjonistyczne prace graficzne poznańskiego ugrupowania Bunt, m.in. Stanisława Kubickiego i Jerzego Hulewicza.

Grupę środka, łączącą tradycję z nowoczesnością, reprezentuje Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm z idyllicznymi pejzażami Wacława Borowskiego, a także, reprezentujące tendencje klasycyzujące, prace Eugeniusza Zaka, Henryka Kuny, Tymona Niesiołowskiego, Stanisława Rzeckiego oraz inspirowane folklorem gwasze Zofii Stryjeńskiej i drzeworyty Władysława Skoczylasa.

Gratką dla odwiedzających muzeum może stać się możliwość obcowania z pracami jednego z najbardziej tradycyjnych ugrupowań działających w dwudziestoleciu – Bractwem św. Łukasza, którego członkowie zorganizowali swoją pracę artystyczną na wzór średniowiecznego cechu.

Na wystawie nie zabrakło także przedstawicieli najbardziej awangardowych ugrupowań międzywojnia: Bloku, Praesensu i „a.r” z pracami Mieczysława Szczuki, Henryka Stażewskiego, Władysława Strzemińskiego, Stanisława Zalewskiego, Andrzeja Pronaszki, Karola Hillera.

Awangardową Grupę Krakowską reprezentują prace graficzne, rysunkowe i rzeźbiarskie takich twórców, jak Sasza Blonder, Leopold Lewicki oraz Maria Jarema. Na ekspozycji pojawia się także kilka wątków radomskich.

Eksponaty pochodzą z wielu znakomitych kolekcji: Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Lublinie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Sztuki w Łodzi, a także ze zbiorów własnych Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Kurator wystawy: Damian Jendrzejczyk