ZALOGUJ
Scenariusz ekspozycji jest zbudowany w oparciu o kolekcję dzieł artysty z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, uzupełniają go prace ze zbiorów prywatnych oraz innych muzeów.
Na ekspozycji znalazło się 78 prac artysty, aż 67 prac pochodzi ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, pozostałe 11 to depozyty i wypożyczenia. Łącznie prezentujemy 33 obrazy olejne, 36 rysunków, 2 grafiki, 5 akwareli i 2 pastele.
Dla Karpińskiego istotne były trzy miejsca – miasta, z którymi w rozmaity sposób był związany: Rozwadów, miejsce urodzenia (i symbolicznego powrotu poprzez otwarcie stałej ekspozycji), Kraków – miejsce studiów i wieloletniej działalności oraz Paryż – miejsce powstania najważniejszych dzieł malarza. Natomiast w widzianym z perspektywy XXI wieku artystycznym oeuvre Karpińskiego dominują niezmiennie dwa wątki: studia i portrety kobiet oraz nastrojowe martwe natury. Dlatego też to wokół nich zbudowana jest narracja wystawy.
I tak w siedmiu wzajemnie przenikających się przestrzeniach problemowych zostały zaprezentowane te właśnie wybrane, charakterystyczne dla życia i twórczości Alfonsa Karpińskiego miejsca i wątki: I. Stacja Rozwadów, II. Warsztat, III. Kraków: Młoda Polska, IV. Paryż – w kręgu japońskich inspiracji, V. Kobieta, VI. Martwa natura, wystawę zamyka VII. Aneks ukazujący działalność Karpińskiego w Oddziale Grobów Wojennych podczas I wojny światowej.
W galerii oprócz tradycyjnej ekspozycji pokazujemy dzięki nowym technologiom wybrane prace malarza i mamy możliwość wysłuchania wspomnień artysty. Ponadto w przestrzeni galeryjnej zaaranżowano wnętrze pracowni artysty.
I. STACJA ROZWADÓW
Ekspozycję otwiera przestrzeń prezentująca Rozwadów – miejsce urodzenia Karpińskiego, miejsce jego muzeum.
Rozwadów, Wadowice, Jordanów to moje dzieciństwo. Świat w tych czasach (1875–1885) zabity deskami. […] Pamiętam w domu jedno pismo, zdaje się „Świat”, na ścianach mieszkania rodziców dwa „landszafty” i dwa portrety dziadków, pamiątki rodzinne, a nie dzieła sztuki. […] Odcięcie na głębokiej prowincji wytwarza w tym środowisku wszelki brak zainteresowań artystycznych (Wspomnienia, s. 1).
Tytuł nawiązuje i odsyła do wystawy stałej w Muzeum Regionalnym Stacja Rozwadów. Między Lwowem a Krakowem.
II. WARSZTAT / EDUKACJA ARTYSTYCZNA
Kraków, Monachium, Wiedeń
Artysta studiował stosunkowo długo, w różnych ośrodkach – w Krakowie, Monachium, Wiedniu – gdzie zdobył staranne, akademickie wykształcenie. Zachowały się studia akademickie Karpińskiego z wiedeńskiej akademii z roku 1906. To świadczą o znakomitym, realistycznym warsztacie artysty.
Krótkie wprowadzenie dotyczące zasad kształcenie w dziewiętnastowiecznej akademii (przede wszystkim studium żywego modela w różnych pozach).
Kolejne, wzajemnie przenikające się przestrzenie, przedstawiają dwa niezwykłe miejsca: Kraków i Paryż oraz dzieła z nimi związane.
III. KRAKÓW: MŁODA POLSKA
Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Krakowa; uległ zarówno symbolizmowi końca XIX wieku, jak i fascynacji folklorem podkrakowskim.
Jama Michalika i Zielony Balonik
Alfons Karpiński był częstym gościem Jamy Michalika, najsłynniejszej kawiarni artystycznej, gdzie spotykała się krakowska cyganeria; czynnie uczestniczył w działalności kabaretu Zielony Balonik.
IV. PARYŻ – W KRĘGU JAPOŃSKICH INSPIRACJI / KOBIETA
fragment Wspomnień artysty:
Ówczesny Paryż był szalenie malowniczy i wobec różnorodności wrażeń bardzo artystycznie podniecający. Zabytki, wspaniałe galerie sztuki, typy nędzy ludzkiej koczującej pod mostami, typy artystów, modelek, studentów, robotników, różnej narodowości i ras. Ulice z piętrowymi omnibusami z zaprzęgiem trzech siwych koni. Restauracyjki, kawiarnie i knajpy z klientelą bezpośrednią i swobodną w zachowaniu (Wspomnienia, s. 14–15).
W widokach paryskich ulic i mostów dominują charakterystyczne dla drzeworytu japońskiego sposoby komponowania: ukazywanie fragmentu, kadru miejskiego pejzażu (Most w Paryżu, 1909), ujęcia z lotu ptaka (Cyrk w Paryżu, 1910) czy sylwetowe ujmowanie form (Ulica paryska, 1911). Podsumowaniem fascynacji sztuką japońską jest jedno z najważniejszych jego dzieł: Jane z japońską laleczką, 1909. Japonizm Karpińskiego dostrzegalny jest także w niewielkich, stenograficznych wręcz krajobrazach z Lido (1907–1908).
V. KOBIETA
Młodopolska femme fatale, paryska modelka, krakowska aktorka bądź przedstawicielka kulturalnego Krakowa z krakowskiego towarzystwa była najważniejszym tematem malarstwa Karpińskiego.
Salon
Łącznikiem pomiędzy przestrzeniami Modelka i Salon jest kompozycja powstała w Paryżu, najpiękniejszy wizerunek kobiety w zbiorach Muzeum Regionalnego – Portret pani Pieńkowskiej
fragment Wspomnień:
Aktorki malowałem dla siebie, jak i zresztą inne modelki. Kilka razy malowałem Janinę Zarzycką….
W tej przestrzeni prezentujemy salonowe, mieszczańskie portrety kobiet wykonane zarówno przed I wojną światową, jak w dwudziestoleciu międzywojennym.
Martwa natura
Karpiński zazwyczaj przedstawiał fragment wnętrza salonu z wyeksponowanym wazonem z bukietem kwiatów (żółtych i białych róż, piwonii, chryzantem, maków), porcelaną, fortepianem, zegarem. Istotnym elementem przedstawień stają się świetlne refleksy i odbicia. „Tematem obrazów nie są jednak przedmioty lecz czas płynący zwolna w ciszy mieszczańskiej enklawy, odmierzany tykaniem zegara i opadaniem kwietnych płatków, nasycona wspomnieniami atmosfera wyizolowanego wnętrza” (Irena Kossowska). Ów szczególny nastrój Karpiński wydobywa charakterystycznym dla siebie sposobem malowania: stosuje delikatne sfumato, zacierając kontury, wtapiając zaaranżowane rekwizyty w przestrzeń wnętrza.
VI. ANEKS – ODDZIAŁ GROBÓW WOJENNYCH
Nieznany epizod w twórczości artysty: artysta działał w zespole malarzy dokumentujących cmentarze wojenne na terenie Galicji Zachodniej. Powstają wtedy mało znane, ale dość ciekawe prace artysty. Ofensywa pod Gorlicami (Muzeum Regionalne w Stalowej Woli) niczym Fałatowski zimowy pejzaż oddziałuje smutkiem samotnego krzyża. Karpiński maluje rannych żołnierzy, szare, wojenne cmentarze i stare kapliczki. Obrazy, akwarele, rysunki – malarski szkicownik artysty jest bardzo nostalgiczny, pełen niepokoju. Ukazuje wyczucie i wrażliwość malarską na straty jakie niesie za sobą wojna.
VII. PRACOWNIA ARTYSTY
Przestrzeń zaaranżowana na pokój/pracownie artysty według archiwalnego zdjęcia pracowni Alfonsa Karpińskiego.