Czy dawni gdańszczanie byli romantyczni? A Ty, czy jesteś romantykiem?

W szukaniu odpowiedzi na te pytania pomoże nam nowa wystawa w Muzeum Gdańska – „Miasto romantyków. Idee i motywy w twórczości XIX-wiecznych artystów w Gdańsku”.

Wystawa jest okazją do zobaczenia obrazów, grafik i rysunków kilkunastu XIX-wiecznych twórców, których łączył Gdańsk. Kuratorki, Dorota Powirska i Izabela Jastrzembska-Olkowska, postanowiły pokazać nie tylko dzieła artystów, ale także odnieść ich tematykę do współczesności. Dla widzów będzie to swego rodzaju podróż w czasie, gdyż inspiracją do narracji są dzienniki z odległych wypraw, modne w XIX-wiecznej Europie.

– Pomysł na wystawę jest efektem wzrostu zainteresowania środowiska muzealnego XIX-wiecznym malarstwem. Nazwiska gdańskich artystów nie są jeszcze powszechnie rozpoznawalne, a zdecydowanie zasługują na przypomnienie – mówi Dorota Powirska. – Po pierwsze, to malarze, graficy i rysownicy mieli wpływ na zachowanie wielu lokalnych zabytków i dbali o dziedzictwo materialne oraz kulturowe. Po drugie, gdańscy artyści w pełni rozumieli idee i zjawiska kształtujące ich epokę. I po trzecie – co naszym zdaniem ma największą wartość – podczas opracowania narracji wystawy dostrzegłyśmy, że wiele zjawisk mających znaczenie dla ówczesnego społeczeństwa nas również obecnie absorbuje.

Ekspozycja, obejmująca ok. 70 obrazów oraz kilkanaście grafik i rysunków, jest podzielona na kilka sekcji tematycznych prezentujących XIX-wieczne motywy w sztuce, które artyści przenosili na rodzimy grunt. Na obrazach będzie można zobaczyć m.in. portrety mieszkańców, ulice i budynki dawnego Gdańska, podmiejskie krajobrazy, sceny z życia mieszkańców, np. zabawę flisaków na ul. Piwnej, oraz widoki z podróży. Warto zwrócić uwagę na uroczą scenę rodzinną na obrazie „Małe fryzjerki”, na którym malarz, Maximilian Bernhard Sturmhoefel, namalował siebie z dwiema wnuczkami próbującymi rozczesać mu włosy. Był on również jednym z założycieli Muzeum Miejskiego, pierwszego gdańskiego muzeum, które zostało otwarte w 1872 r. Po ponad 150 latach, przedstawiony na tym dziele, artysta wraca więc do muzealnych wnętrz.

Romantyczny XIX w. i wstęp do współczesności

Myśl romantyczna, w której kierowano się emocjami i wyobraźnią, znalazła wyraz we wszystkich dziedzinach sztuki. W malarstwie przejawiała się przede wszystkim w doborze tematów oddających nastrój epoki. Romantycy zachwycali się potęgą przyrody i egzotyką dalekich krajów. Fascynowali się przeszłością i obyczajami ludowymi, które postrzegali jako bliskie naturze. Buntowali się przeciw niesprawiedliwym podziałom klasowym i wspierali ruchy narodowe.

– Wszystkie postawy odgrywające ważną rolę w epoce romantyzmu pokazujemy za pomocą obrazów i przybliżamy ich założenia w krótkich tekstach wprowadzających. Przy wybranych dziełach znajdziecie Państwo dodatkowy opis, który zwróci uwagę na ukryty aspekt przedstawień – mówi Izabela Jastrzembska-Olkowska. Zachęcamy również do szukania wąsów „dziadka Maksymiliana”, naszego narratora ścieżki edukacyjnej dla dzieci. Jego komentarze na pewno niejednokrotnie nas wzruszą lub zastanowią.

Nie bez przyczyny XIX stulecie nazywane jest też początkiem współczesności. To właśnie wtedy rozpoczęły się przemiany, które wywarły znaczący wpływ na dzisiejszą rzeczywistość.  Był to również czas dużych zmian w Gdańsku. Wyniszczone skutkami wojen napoleońskich miasto zaczęło powoli zmierzać ku nowoczesności dzięki postępowym decyzjom władz miejskich w drugiej połowie stulecia.

Czy nadal jesteśmy romantykami?

Kuratorki wystawy zwracają uwagę, że wszystkie motywy obecne w prezentowanych dziełach są dziś równie ważne, a punkty odniesienia sprzed niemal dwustu lat – nadal aktualne. I zadają zwiedzającym pytanie: czy to XIX w. był tak nowoczesny? A może to nasz styl życia jest romantyczny? Na koniec zapraszają zwiedzających do interakcji na wystawie, dzięki której będą sami mogli przekonać się, czy drzemie w nich natura romantyka.

Kuratorzy: Izabela Jastrzembska-Olkowska, Dorota Powirska