Ta wyjątkowa wystawa, będąca prezentacją kolekcji malarstwa młodopolskiego Państwa Wandy i Leonarda Pietraszaków jest szczególna nie tylko za sprawą indywidualnego smaku estetycznego kolekcjonerów, ale również przez fakt, iż stanowi dar dla Bydgoszczy i jej mieszkańców.

Pan Leonard Pietraszak, Honorowy Obywatel Miasta Bydgoszczy i Jego Małżonka przekazali do Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy kolekcję, którą budowali przez kilkadziesiąt lat i z którą są bardzo emocjonalnie związani, mimo to postanowili oddać ją społeczeństwu. Jak sami darczyńcy piszą w katalogu wystawy: „Gromadziliśmy te prace Mistrza Jana Stanisławskiego i Jego utalentowanych uczniów przez lata. Doznawaliśmy zachwytu i wzruszenia. (…) Otwarcie przyznajemy – darzymy to malarstwo niezmiennie gorącym uczuciem, ale zapadła zgodna decyzja o przekazaniu, czyli podzieleniu się z kimś, kto zapewni obrazom troskliwą opiekę, a niewątpliwie i ciepłe uczucie. W rodzinnym mieście Leonarda, w Bydgoszczy, tym Kimś jest Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, a pośrednio i Mieszkańcy tego pięknego Miasta.”

Przekazany zbiór liczy 58 obrazów olejnych, w tym 5 autorstwa Jana Stanisławskiego, 52 prace 37 uczniów i uczennicy oraz portret darczyńców namalowany przez Jana Szancenbacha. Wśród twórców pejzaży znajdziemy nazwiska m.in. Wlastimila Hofmana, Stanisława Kamockiego, Alfonsa Karpińskiego, Stanisława Gałka, Antoniego Procajłowicza, Józefa i Stanisława Czajkowskich, Bronisława Kowalewskiego czy Floriana Piekarskiego.

Ekspozycja Jan Stanisławski i uczniowie jest podróżą w urokliwy, czasem tajemniczy świat natury z widokami pól, lasów, wiejskich dróg czy gór, ale także architektury i miast, w którą warto wyruszyć i poczuć ducha „młodej polski”.

Jan Stanisławski (1860–1907) to wybitny malarz, grafik i pedagog, a także jedna z najbarwniejszych postaci krakowskiego środowiska artystycznego epoki Młodej Polski. Ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim, edukację kontynuował w Petersburskim Instytucie Technologicznym. Po kilku miesiącach powrócił do Warszawy i rozpoczął naukę malarstwa w Klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona, od 1883 r. studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie oraz w Paryżu, gdzie pozostał do 1895 r. Odbywał liczne podróże: odwiedził Włochy, Hiszpanię, Szwajcarię, Niemcy, Austrię i Ukrainę. W 1897 r. został profesorem malarstwa krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, reaktywował katedrę pejzażu i wprowadził metodę studiów plenerowych. Uznawany jest za twórcę tzw. krakowskiej szkoły pejzażu, wykształcił w swojej pracowni ponad 70 uczniów, a kolejni korzystali z jego porad na prywatnych zajęciach. Był jednym z założycieli powstałego w 1897 r. Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, powołał też Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie; należał do stowarzyszenia artystów Wiedeńska Secesja oraz Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, przyłączył się do ruchu artystycznego Hagenbund.

Jan Stanisławski malował wyłącznie pejzaże niewielkiego formatu. Obraz ujmował jako formę otwartą – fragment większej całości. W początkowym okresie swojej twórczości odwoływał się głównie do osiągnięć realizmu. Dojrzałą fazę jego twórczości charakteryzuje syntetyzacja form – posługiwał się wówczas szeroką plamą barwną, pod wpływem impresjonizmu studiował zmiany efektów świetlnych i kolorystycznych w rożnych porach dnia, roku, warunkach atmosferycznych, a także dążył do uchwycenia nastroju przyrody. Z czasem zdynamizował swoje pejzaże, kierując się w stronę ekspresjonizmu, a od roku 1900 w jego twórczości zaczął dominować symbolizm, który poprzez ukazanie natury i jej żywiołów umożliwiał wyrażenie pojęć uniwersalnych.*

*Katalog towarzyszący wystawie: JAN STANISŁAWSKI i JEGO UCZNIOWIE z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020

Idea: Inga Kopciewicz
Kurator: Wacław Kuczma
Koordynator: Monika Kosteczko-Grajek