Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej mieści się w dwóch zabytkowych kamienicach: Rynek 9 i Serbańska 7.

W kamienicy Rynek 9 znalazło się ponad dwa tysiące unikalnych eksponatów, świadczących o burzliwych dziejach miasta. Zakupiono nowoczesny sprzęt muzealny, a setki przedmiotów zakonserwowano, przywracając im dawną świetność. W budynku tym na powrót odtworzono zabytkowe podcienia i odkopano szesnastowieczne piwnice. W tak zwanej wielkiej izbie zrekonstruowano wczesnobarokowy piec. Na pierwszym piętrze urządzono ekspozycję wnętrz mieszczańskich z dziewiętnastego i początku dwudziestego wieku oraz atelier najsłynniejszego fotografa przemyskiego B. Hennera. Na drugim piętrze znajduje się ekspozycja poświęcona twórczości przemyskiego artysty Mariana Strońskiego. Piętro ostatnie zajmuje wystawa stała pod tytułem „Dawna Klasa” na której prezentujemy zbiory związane ze szkołami i szkolnictwem.

Od końca 2020 roku w podziemiach Muzeum trwają prace mające na celu dołączenie budynku do istniejącej już trasy podziemnej przebiegającej od Przemyskiego Magistratu pod rynkiem miejskim. Na parterze, w wielkiej izbie w najbliższym czasie ma być również rekonstruowany zabytkowy strop oraz polichromie na ścianach.

Muzeum przyjazne jest wszystkim, posiada bowiem niezbędne urządzenia dla niepełnosprawnych. Bogata oferta zajęć edukacyjnych (zarówno w postaci lekcji muzealnych jak i warsztatów), zapewnia natomiast naukę poprzez zabawę dzieciom i młodzieży od przedszkola do liceum.

Muzeum otwiera gościnne podwoje dla wszystkich. Każdy może spędzić w nim czas pożytecznie i atrakcyjnie.

O kamienicach Rynek 9 i Serbańska 7

Pierwsze wzmianki o Kamienicy, w której znajduje się Muzeum Historii Miasta Przemyśla można odnaleźć w księgach miejskich, gdzie jako właściciele figurują Mikołaj i Anna Karwatowie, do których dom należał co najmniej od początku XVI stulecia. Przypuszczalnie to oni wybudowali już w pełni wykształcony typ kamienicy mieszczańskiej z wydzielonym pomieszczeniem reprezentacyjnym, tzw. wielką izbą.

Lata świetności Kamienicy przypadają na przełom XVI i XVII wieku i związane są z rodziną przemyskich mieszczan Brzyków, od nazwiska których budynek nazwano „Kamienicą Brzykowską”. Brzykowie byli rodem licznym i bogatym, mieli w swoim posiadaniu także inne kamieniczki, oprócz mieszczącej obecnie Muzeum Kamienicy pod numerem 9 w Rynku, także przyległe: „ósemkę” i „dziewiątkę”. Brzykowie imali się różnych zawodów m.in. kupiectwa i rzemiosła. Byli ludźmi spokojnymi, trzymającymi się z daleka od bujnego życia mieszczan. Z całego rodu Brzyków warto wyróżnić Jana – kupca bławatnego. To on rozbudował Kamienicę i nadał jej charakter renesansowej kamienicy mieszczańskiej z podcieniem i attyką.

W 1608 roku architekt Galeazzo Appiani i murator Melchior Przychylny ocenili wartość murów kamienicy na 6 333 złotych polskich i 24 grosze. Z obszernego aktu wynika, iż budynek był piętrowy, podpiwniczony i posiadał podcień. Piwnice rozciągały się pod kuchnią, izbą dolną, sienią i podcieniem. Na parterze był „sklep wielki”, tj. pomieszczenie sklepione, w którym odbywał się handel. Z izby dolnej wiodło dojście na „kurek”, tzn. antresolę na sklepieniu sionki. Było to pomieszczenie mieszkalne. Na piętrze znajdowały się m.in.: izba „na przedzie”, komnaty, komórki, szafa tranzytowa (rodzaj przejścia) przed „zadnia izbą”, izba wielka nad wielką izbą dolną, ganek i „sklep na górze podle schodów”. Na dziedzińcu był browar i łazienka (rodzaj pomieszczenia higienicznego). W browarze warzono piwo. Na podwórzu znajdowała się też stajnia, gdyż kupiec do swojej działalności handlowej potrzebował konia.

Po śmierci Jana Brzyka, a było to przed rokiem 1608, Kamienica zaczęła podupadać. Wdowa po Janie wyszła powtórnie za mąż. Wkrótce budynek miał już kilku właścicieli i lokatorów, ale zawsze zamieszkiwali w nim ludzie znaczący w mieście. Z nazwiska byli to m.in.: rajca Marcin Zając, medyk Stanisław Stramszewicz, aptekarz Krzysztof Milkiewicz czy krawiec Marcin. W XVIII w. właścicielką Kamienicy była już siostra Ludwika Silicka z przemyskiego konwentu Dominikanek. Po rozbiorach Kamienica dostała się w ręce Żydów, którzy prowadzili w niej szynk.

Na początku XX wieku losy Kamienicy związane są z rodziną Bystrzyckich. Michał Bystrzycki – właściciel tartaku, jeden z najbogatszych ludzi w mieście kupił budynek od Żydów i ofiarował swojemu synowi Tadeuszowi w prezencie ślubnym. Tadeusz Bystrzycki przeprowadził remont Kamienicy i wybudował nowy dom przy sąsiadującej z Rynkiem 9 posesji Serbańska 7. Obie kamienice były ze sobą połączone. Na Serbańskiej mieściły się biura Książnicy Naukowej – uznanego wydawnictwa i księgarni, których właścicielem był Tadeusz Bystrzycki. Bystrzyccy mieszkali w Kamienicy od strony Rynku na pierwszym piętrze. Na parterze mieściły się sklepy: Księgarnia Bystrzyckiego, sklep żelazny Robliczka oraz skład materiałów piśmiennych Andrzeja Wolanina.

Po wojnie Kamienica z powodu przedwojennych obciążeń podatkowych przeszła na rzecz skarbu państwa, wyposażenie rozgrabiono, a Bystrzyccy, którzy wrócili ze zsyłki w Kazachstanie, wyjechali z Przemyśla.

W 1997 r. obie kamienice Rynek 9 i Serbańska 7 stały się własnością Muzeum. Od 2005 roku mieści się tutaj Muzeum Historii Miasta Przemyśla; w części przyrynkowej znajdują się sale wystawowe.

www.mnzp.pl