Muzeum Regionalne w Pułtusku powstało w 1964 r. z inicjatywy Towarzystwa Kulturalnego Ziemi Pułtuskiej, przy wsparciu Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. Na siedzibę muzeum przeznaczono zabytkową, gotycko-renesansową wieżę ratuszową, której budowę rozpoczęto już w I poł. XV w. Początkowo muzeum gromadziło głównie zabytki związane z rzemiosłem artystycznym. W tym okresie wzbogaciło się o wyroby konwisarskie, tkaniny i meble. Od lat 90. XX w. instytucja gromadzi zabytki związane z historią miasta i regionu. Od 2011 r. Muzeum Regionalne posiada dwie siedziby: wieżę ratuszową oraz dolną kondygnację kamienicy przy ul. Rynek 36.

Najstarsze dokumenty w zbiorach muzeum to statut cechu szewców z 1540 r. oraz potwierdzenie tego statutu z 1644 r. podpisane przez biskupa Ferdynanda Wazę.

Jedne z najcenniejszych eksponatów pochodzą ze stanowiska archeologicznego na wzgórzu zamkowym i są to: jedwabny szal przetykany złotą nicią z przełomu XIII/XIV w., cynowy medalion pielgrzymi datowany na lata 1233-1368 oraz rękojeść noża sokolniczego z I poł. XIV w. Wszystkie prezentowane są na wystawie stałej w wieży ratuszowej. Innym cennym zabytkiem pozyskanym przez muzeum jest obraz olejny „Nereidy” autorstwa Teofila Kwiatkowskiego, malarza urodzonego w Pułtusku, przyjaciela i pierwszego portrecisty Fryderyka Chopina.

Ważną częścią zbiorów jest ikonografia. Na wystawie stałej można obejrzeć najstarszą znaną panoramę miasta ukazaną na miedziorycie powstałym według rysunku Ericha Dahlberga z 1657 r. Muzeum posiada bogate zbiory kart pocztowych oraz archiwalnych zdjęć z widokami Pułtuska i okolic. W dziale etnograficznym znajdują się eksponaty związane z kulturą ludową Puszczy Białej: stroje ludowe, tkaniny, wyroby garncarskie, wyroby sztuki. Ponadto w zbiorach muzeum znalazł się m.in. zespół kartograficzny Mazowsza, czy też napoleoniana związane z kampanią 1806/1807 na terenie Mazowsza, a także gość z kosmosu – meteoryt Pułtusk, który spadł w okolicy miasta 30 stycznia 1868 r. w największym w historii deszczu meteorytów kamiennych.

Największym wyzwaniem dla Muzeum Regionalnego w Pułtusku było pozyskanie zabytków archeologicznych z badań prowadzonych na terenie miasta, a szczególnie na wzgórzu zamkowym. Ogrom odkrytych materiałów pozwala do dzisiaj podejmować nowe inwestycje związane z ich promocją i dokładnym opracowaniem. Najnowszy projekt pt. Średniowieczne proto-miasto w Pułtusku. Multimedialna ekspozycja z dziejów kasztelanii majątkowej biskupstwa płockiego został zrealizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy współpracy z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej.

Jego wynikiem jest m.in. publikacja pt. Informacyjne środowisko rekonstrukcji. Przedlokacyjna struktura osadnicza w Pułtusku w XIII-XIV wieku oraz dwie makiety wykonane techniką druku 3D: proto-miasta i pojedynczej chaty. Makiety prezentowane są na wystawie stałej. Poza działalnością merytoryczną, związaną z gromadzeniem, opracowywaniem, przechowywaniem, konserwowaniem i udostępnianiem zabytków, Muzeum Regionalne w Pułtusku współpracuje z innymi instytucjami w zakresie oferty edukacyjnej, organizuje imprezy kulturalne, sesje naukowe, wspiera projekty związane z zachowaniem dziedzictwa, uczestniczy w życiu miasta.

muzeum.pultusk.pl