Muzeum w Bolkowie powstało na początku XX w. w odbudowanej renesansowej części zamku bolkowskiego z inicjatywy „Bolkowskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami”. Pewne problemy nastręcza określenie wielkości zbiorów zgromadzonych w tym okresie. Wykonany 1947 spis z natury mówi o 7888 eksponatach. Niestety nie mamy informacji czy chodzi o zbiory zamkowego muzeum czy też jest to spis eksponatów zgromadzonych jako depozyt składnicy muzealnej.

W listopadzie 1949 zostaje wpisany do rejestru zabytków pod numerem 80, a następnie staje się Oddziałem Muzeum Narodowego we Wrocławiu i jako Muzeum Śląskie funkcjonowało do 1977r. kiedy to zostało przekazane Wojewodzie Jeleniogórskiemu i staje się oddziałem Muzeum Okręgowego w Jeleniej Górze dziś Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.

W owym czasie na parterze mieściły się głównie stare ryciny przedstawiające Bolków oraz inne pamiątki związane z tym miastem.

Na I piętrze znajdowały się stare meble, tablice genealogiczne Piastów, XVIIw. portrety Bolka II Świdnickiego oraz jego małżonki Agnieszki, naczynia cynowe i miedziane, mapy śląska.

Ostatnie II piętro zajmował zbiór starej broni między innymi kolczugi, miecze, halabardy, hakownice, zbroje płytowe. Zbiory te powoli ubożały w wyniku czego w 1977r. w trakcie przekazywania zamku znajdowało się tu 119 eksponatów z następujących działów: Dział Historii Oręża – 9 eksponatów
Dział Etnograficzny – 7 eksponatów
Dział Malarstwa – 2 eksponaty
Dział Rzeźby – 3 eksponaty
Dział Rzemiosła Artystycznego – 33 eksponaty
Dział Hist. Kul. Mat. – 65 eksponatów

Będąc jednak wpisane do inwentarza Muzeum Narodowego we Wrocławiu zostały one wywiezione stąd na początku lat 80tych. Zostały jedynie dwie XVIw. armaty. Do 1994r. na parterze tzw. Domu Niewiast znajdowała się wystawa obrazująca historię zamku oraz miasta, natomiast na I piętrze wystawa XIXw. śląskich mebli ludowych. j.

W chwili obecnej trwają tu prace mające na celu przywrócenie chociażby część jego dawnej świetności, zabezpieczenie jego konstrukcji oraz przygotowanie sal wystawowych do wymogów współczesnego muzealnictwa. Zapoczątkowane 1994 z funduszy Fundacji Współpracy Polsko Niemieckiej, kontynuowane były z pieniędzy pozyskanych przez powstałe 1995 roku Bractwo Rycerskie Zamku Bolków. Od 2008 roku finansowane są one ze środków MKiDN, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Urzędu Gminy Bolków oraz ze środków własnych Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Trwa również odtwarzanie zbiorów muzealnych . Jest to proces kosztowny i długotrwały i nie da się ukryć iż bez wsparcia miłośników zamku i jego historii, na które liczymy, przy wydatkach związanych z rozpoczętymi pracami potrwa przynajmniej jedno pokolenie. Na dzisiejszy na I piętrze funkcjonuje, stale uzupełniana i aktualizowana, wystawa stała poświęcona budownictwu obronnemu księstwa Świdnicko-Jaworskiego. Natomiast na parterze są organizowane ekspozycje czasowe na których prezentowane są zarówno wystawy poświęcone sztuce współczesnej jak i historii zamku i Bolkowa. Muzeum Zamek Bolków to nie tylko wystawy. Od 1995 roku organizowane są tu wspólnie Bractwem Rycerskim Zamku Bolków i Wolną Kompanią Sarmacką turnieje rycerskie i XVII-wieczne inscenizacje historyczne. Odwiedzający tą szacowną warownie mogą posłuchać muzyki dawnej czy też obejrzeć przedstawienia teatralne. Od 1997 odbywa się tu festiwal Castle Party mający już światową renomę, będący jedną z najbardziej rozpoznawalnych wizytówek Dolnego Śląska. Tutaj kręcono sceny do sagi o Wiedźminie, a doktor Bednarek upodobał sobie to miejsce jako scenografie do prezentowania meandrów literatury światowej. W ciągu ostatnich kilku lat zamek był miejscem spotkań wiedźm, udawał zamek szkocki (Twierdza szyfrów B. Wołoszańskiego), a zespól Vader nakręcił teledysk promujący wspaniałą grę o Wiedźminie. Na nas też padło podejrzenie iż ukrywamy bursztynową komnatę. Muzeum Zamek Bolków wspólnie z Towarzystwem Miłośników Bolkowa i Bractwem Rycerski Zamku Bolków wyprodukował pierwszy odcinek filmu poświęconego historii miasta i zamku a który można obejrzeć w lochach (po uprzednim zamówieniu). Strudzony wędrowiec może odpocząć delektując się marka Piast (mecenas zamku) w Barze pod Karłem, ochłodzić się lodami a w chłodne dni rozgrzać się kawą lub herbatą. (niestety na razie od maja do końca października).  Dla tych którzy nie mogą się obyć bez Internetu udostępniamy  darmową sieć Wi-Fi.

Historia zamku

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1277 roku kiedy to książę legnicki Bolesław II Łysy zwany Rogatką stwierdza „castro nostro”. Jednak samo powstanie zamku gotyckiego wiąże się z panowaniem jego syna, Bolka I. Za jego panowania zostaje on otoczony potężnymi kamiennymi murami obronnymi wraz z systemem bram, oraz wzniesiono murowane budynki mieszkalne. W tym okresie powstaje wieża dziobowa. Jest ona jedynym przykładem tego typu budowli w Polsce. Jej wysokość wynosi dziś 25 m. W przyziemiu znajduje się tzw. loch głodowy, wejście na wyższe kondygnacje umożliwiają schody umieszczone wewnątrz grubego na 4,5 m. muru. Dalsza gotycka rozbudowa przypada na okres panowania Bernarda oraz Bolka II, doprowadziła ona do połączenia wcześniejszej zabudowy w jeden budynek mieszkalno-gospodarczy zwany dziś Domem Gotyckim. W tym czasie następuje rozbudowa umocnień bramnych oraz murów zewnętrznych zamku, dzięki czemu staje się on najpotężniejszą twierdzą na Śląsku, pełniącą również funkcję skarbca książęcego. Z tego okresu zachowało się niewiele elementów wystroju architektonicznego. Są to portale na parterze, dwudzielne okno wychodzące na dziedziniec na wysokości trzeciej kondygnacji, oraz wewnętrzne okienko w kształcie koniczyny.

Po bezpotomnej śmierci Bolka II zamek jak i całe księstwo Świdnicko-Jaworskie przechodzi na mocy układów dynastycznych pod władanie Korony Czeskiej. Ostateczny kształt zamek uzyskuje w XVI wieku. Rozbudowę kierowaną przez znanego architekta Jakuba Parr rozpoczęto w 1540 roku. Powstaje budynek mieszkalny zwany Domem Niewiast, połączony krużgankiem z istniejącymi zabudowaniami, którym nadano renesansowy charakter. Rozbudowano zewnętrzne linie fortyfikacji z nowymi dziedzińcami i bastejami, przystosowanymi już do broni palnej. W jej wyniku zamek zajmował powierzchnię 7.600 m2 i należy go zaliczyć do największych w owym czasie na Dolnym Śląsku. W swojej historii był wielokrotnie oblegany. W 1345 roku wojska czeskie pod dowództwem rycerzy z Czernej na próżno czterokrotnie go szturmowały. Nie został również zdobyty w czasie wojen husyckich. Dopiero w 1463 roku zostaje wzięty szturmem przez króla czeskiego Jerzego z Podjebradu, który osadza na nim rycerza Jana z Czernej. Zasłynął on wkrótce z rozbojów i grabieży, co spowodowało iż rozwścieczeni mieszczanie przy wsparciu miast śląskich między innymi Wrocławia i Świdnicy w 1468 roku zdobywają zamek, a samego rycerza wieszają na wieży. W 1646 roku w czasie wojny trzydziestoletniej po uszczupleniu załogi do 40 knechtów zostaje zdobyty przez Szwedów. Podczas walk, w wyniku intensywnego ostrzału artyleryjskiego, oddano przeszło 1800 strzałów, zamek znacznie ucierpiał.

W 1703 roku zostaje zakupiony przez Cystersów z Krzeszowa. Po sekularyzacji zakonu w 1810 roku przechodzi na własność skarbu państwa pruskiego. Opuszczony powoli staje się ruiną. W 1885 roku rada miasta zezwala na częściową rozbiórkę murów. W pierwszej połowie XX w rozpoczęto prace zabezpieczające. Przerwane, zostały wznowione w 1994 roku i trwają do dnia dzisiejszego. W chwili obecnej Muzeum Zamek Bolków jest Oddziałem Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. W odrestaurowanym Domu Niewiast znajduje się część wystawiennicza muzeum. Na pierwszym piętrze eksponowana jest wystawa stała pt. „Budownictwo Obronne Księstwa Świdnicko-Jaworskiego”, natomiast na parterze prezentowane są wystawy zmienne. Od 1994 roku na Zamku działa Bractwo Rycerskie Zamku Bolków, które swoimi działaniami przyczynia się do rozwoju i poprawy atrakcyjności Zamku.