Sąsiadujący z Belwederem, bogaty pod względem kompozycji i doboru roślinności Ogród Romantyczny, to znakomity przykład europejskiej stylistyki ogrodowej XIX w.

Ta część ogrodu, nad którą dominuje położony na skarpie Belweder, nawiązuje do rozpowszechnionych w XIX w. niemal w całej Europie, angielskich parków krajobrazowych z fragmentami stylów Beautiful i Picturesque.

Gdy w 1817 r. Łazienki Królewskie sprzedano cesarzowi Rosji Aleksandrowi I (w 1815 r. po koronacji w Warszawie na króla Królestwa Polskiego), Belweder stał się prywatną rezydencją Wielkiego Księcia Konstantego, brata cara. Prowadzone w latach 1819-22 przez architekta Jakuba Kubickiego prace nad przebudową Belwederu nadały pawilonowi nowy wyraz. W najbliższym sąsiedztwie rezydencji rozbudowano niewielki ogród z tarasem widokowym, natomiast poniżej pod skarpą wytyczono ogród ze stawem o nieregularnej, malowniczej linii brzegowej. Urządzono na nim modną w ogrodach końca XVIII i pocz. XIX wieku wyspę porośniętą drzewami, która niestety nie dotrwała do dziś. Na głównej osi widokowej prowadzącej od Belwederu widać za stawem rodzaj sztucznej rzeki, która wpada do Stawu Południowego Pałacu na Wyspie. Przecina go Aleja Chińska z mostem, skąd rozciąga się widok na Belweder oraz nieregularny układ stawów, drzew, krzewów i trawników.

Pawilony

Zgodnie z cechami stylu ogrodu romantycznego powstały według projektu J. Kubickiego: Świątynia Sybilli/Diany (na wzgórzu w pobliżu Belwederu), Świątynia Egipska (niżej pod skarpą, w sąsiedztwie dawnych wałów Lubomirskiego z 1770 r.) oraz Oranżeria Neogotycka (zachowana we fragmencie przy drodze prowadzącej do Pałacu na Wyspie).

Świątynia Sybilli/Diany, z 1822 r., wzorowana jest na greckiej budowli typu peripteros (budynek otoczony kolumnami). Została wzniesiona z drewna, pomalowana na biało, jej wejścia strzegą dwa żeliwne lwy. Otaczają ją swobodnie posadzone wokół drzewa, krzewy oraz rośliny okrywowe porastające skarpę. Piramidalne tuje przypominają śródziemnomorski krajobraz starożytnej Grecji. Podobnie jak ustawiony na niewielkim placyku „Pępek świata” - współczesna kopia starożytnego Omfalosa (gr. Omphalós) z Delf, która przypomina o profetycznym charakterze Świątynii Sybilii. Od świątyni biegną na południe i wschód otwarte osie widokowe na malowniczy staw, sztuczną rzekę z mostkami i znajdującą się za nią łąkę kwietną. Na zachód widać górujący na skarpie Belweder.

Świątynia Egipska to nastrojowy pawilon z 1822 r. z elementami wzorowanymi na architekturze starożytnego Egiptu. Między kolumnami lotosowymi stoją cztery lwy tryskające wodą. Pomieszczenia wewnątrz przeznaczone były początkowo do hodowli fig. Przez dach pawilonu przebiega prowadząca w głąb parku alejka, a pawilon wieńczy wysoki zrekonstruowany w XX wieku obelisk. Od pawilonu w kierunku Stawu Belwederskiego płynie sztuczna rzeka, po obu stronach porośnięta roślinnością nadwodną. Nad brzegami rosną różaneczniki katawbijskie (rododendrony), wierzby, olchy czarne i paprocie a dalej bliżej mostu na Alei Chińskiej azalie pontyjskie.

Pozostały teren Ogrodu Romantycznego to wijące się, nieregularne ścieżki i alejki. Rosną tu posadzone w XIX wieku, modne wówczas topole, dęby, jesiony, robinie akacjowe, buki, kasztanowce białe, platany klonolistne, sosny wejmutki, daglezje, żywotniki olbrzymie. Uzupełniają je krzewy śnieguliczki białej, bzów tureckich i jaśminowców wonnych.  Granicę Ogrodu Romantycznego z Ogrodem Królewskim  stanowi Aleja Chińska.

Od południa w II połowie XIX wieku na granicy Ogrodu założono gospodarstwo ogrodnicze, a przy Drodze Chińskiej wybudowano Nową Oranżerię. Służyła ona przechowywaniu kolekcji roślin egzotycznych. Niedaleko w kierunku południowym (obecnie na terenach Ogrodu Geometrycznego Modernistycznego ) również w XIX wieku wybudowano  drugi budynek ponad 100 metrowej pomarańczarni, przeznaczonej na zakupioną przez Cara Aleksandra II od Radziwiłłów z Nieborowa,  wspaniałą kolekcję cytrusów. Kolekcja ani budynek nie zachowały się – drzewka wymarzły w czasie I wojny światowej, oranżerię rozebrano.

W XX wieku Ogród Romantyczny pozyskał nowe rośliny sprowadzone z różnych części świata. Są wśród nich min. klon ginnala, miłorząb dwuklapowy, surmia bignoniowa, korkowiec amurski, bożodrzew gruczołkowaty, magnolia kobus, glediczja trójcieniowa, grujecznik japoński, leszczyna turecka, jabłoń purpurowa.

www.lazienki-krolewskie.pl