Wodozbiór, zwany również Rezerwuarem, to najbardziej efektowny budynek, jaki powiązać można z technicznymi rozwiązaniami nowożytnych inżynierów. W XVIII wieku pełnił funkcję zbiornika gromadzącego wodę z okolicznych źródeł, którą zasilał Pałac na Wyspie i pobliską fontannę.

Nieznana jest dokładna data powstania Wodozbioru. Nie można wykluczyć, że gromadzono tam wodę już w czasach Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, czyli pod koniec XVII w.

Historia Wodozbioru

Za panowania Stanisława Augusta Wodozbiór (II poł. XVIII w.) nie był otynkowany i miał ceglaną elewację. Mieszkańcom Łazienek Królewskich kojarzył się ze średniowieczną wieżą. Z tego powodu zwany był również Basztą lub Okrąglakiem. Po przebudowie w latach 1777-1778 pełnił dodatkowo funkcje mieszkalne, z przeznaczeniem dla królewskiej służby.

W 1794 r. formę Wodozbioru z czasów stanisławowskich utrwalił na akwareli Zygmunt Vogel, i jest to najstarsze znane nam przedstawienie tego obiektu.

W 1823 r. Wodozbiór zyskał wygląd, który oglądać można dzisiaj. Chrystian Piotr Aigner w swoim projekcie wzorował się na starożytnym grobowcu Cecylii Metelli w Rzymie z I wieku p.n.e. Dekoracja 12-metrowej budowli jest prosta i powściągliwa. Na górze zdobi ją fryz z czaszek wołów (tzw. bukranion) i owocowych girland. Ten motyw jest związany z rzymskim zwyczajem składania ofiar podczas uroczystości pogrzebowych. Do wnętrza, na maleńki dziedziniec otoczony niewielkimi pokoikami, wchodzi się przez drzwi z kolumnowym portykiem. Bardzo podobna budowla z około 1800 r., wzorowana również na grobowcu Cecylii Metelli, zdobiła Wynnstay Park (Denbighshire, Walia). Tę antyczną budowlę w Polsce naśladowała też kuchnia w Królikarni w Warszawie, wzniesiona według projektu Domenica Merliniego. Przykłady te świadczą o ciekawym ówczesnym zjawisku ukrywania budynków o funkcji gospodarczej pod fasadą "szlachetnych" budowli antycznych.

Chrystian Piotr Aigner (1756-1841)

Architekt w 1782 r. mianowany został budowniczym wojskowym Rzeczpospolitej. Studiował we Włoszech. Był stypendystą króla Stanisława Augusta.

Po powrocie do Polski otrzymał stanowisko profesora architektury i hydrauliki w Szkole Korpusu Inżynierów Koronnych w Warszawie.

Jego pierwszą ważniejszą pracą była przebudowa fasady kościoła św. Anny w Warszawie. Jest też autorem obecnej, klasycystycznej obudowy Wodozbioru w ogrodach łazienkowskich. Kolejne dzieła przyniosły mu uznanie i sławę. W 1813 r., już po śmierci króla, za czasów rosyjskiego panowania w Warszawie został członkiem Akademii św. Łukasza w Rzymie. W 1817 r. został profesorem architektury na Uniwersytecie Warszawskim. Był także generalnym budowniczym rządowym. Ostatnie lata życia spędził we Włoszech. Zmarł we Florencji po długiej chorobie.

Wodozbiór - ponowne otwarcie

W latach 2017-2019 w ramach projektu "Źródła przemian" w Wodozbiorze prowadzone były prace konserwatorsko-remontowe, dzięki którym zabytek odzyskał dawny blask. W obiekcie przywrócone zostały historyczne wnętrza, z reliktami pierwotnych funkcji. Są to m.in. zrekonstruowane polichromie ścienne, urządzenia grzewcze i odsłonięta pod posadzką sieni drewniana rynna, odprowadzająca niegdyś wodę z dziedzińca. Zamknięty od lat zabytek zyskał nową przestrzeń wystawienniczą.

Parter Wodozbioru - wystawa stała

Na parterze Wodozbioru, liczącym zaledwie 68,5 m2, znajduje się wystawa stała, poświęcona historii i funkcji budynku, a także roli wody w kształtowaniu podmiejskiej rezydencji Stanisława Augusta; jej znaczeniu symbolicznemu i wykorzystaniu żywiołu w widowiskach teatralnych na królewskim dworze, służących budowaniu prestiżu monarchy.

Piętro Wodozbioru - przestrzeń edukacyjna

Pierwsze piętro pomyślane jest jako miejsce działań edukacyjnych, szczególnie w zakresie wiedzy o teatrze. W tym celu powstał tu mobilny teatr cieni, który służyć może również jako rama sceniczna dla teatru lalek.

Na pierwszym piętrze Wodozbioru wystawiane są spektakle i miniatury teatralne. W grudniu 2019 r. odbyły się tu premiery dwóch widowisk Teatru Malabar Hotel - "Barani Kożuszek" według opowiadania historycznego Józefa Ignacego Kraszewskiego z 1881 r. oraz "Wiosna" Brunona Schulza.

www.lazienki-krolewskie.pl