Ekspozycja obejmuje 27 zabytkowych obiektów drewnianych wzbogaconych o małą architekturę (kapliczki, studnie, pasieki), które zostały rozmieszczone w sektorach małomiasteczkowym i wiejskim. Nadwiślański Park Etnograficzny prezentuje kulturę Krakowiaków Zachodnich. Krakowiacy Zachodni to grupa etniczna zamieszkująca tereny na zachód od Krakowa po obu stronach Wisły.

Oskar Kolberg podzielił tę grupę na: Krakowiaków właściwych (zamieszkujących tereny po Pieskową Skałę, Krzeszowice i Alwernię), Górniaków lub Górników (mieszkających dalej na zachód, po rzekę Przemszę) i Podgórzan, związanych z prawym brzegiem Wisły aż po Myślenice, Wadowice  i Kęty. Elementami wyróżniającymi Krakowiaków Zachodnich od innych grup etnicznych były między innymi ubiór i budownictwo. W ubiorze męskim Krakowiaków Zachodnich typowa była biała, zapinana na haftki sukmana „chrzanówka” i granatowe lub prążkowane spodnie, do tego buty czarne z cholewami. Nakrycie głowy stanowiła czerwona rogatywka z pawim piórem albo wysoki czarny kapelusz. Najważniejszym elementem stroju kobiecego był gorset początkowo czarny albo granatowy, sukienny, gładki, później zdobiony haftem, koralikami lub cekinami. Charakterystyczne były również barwne spódnice i białe haftowane bądź wzorzyste barwne chusty czepcowe.

Podstawowymi cechami budownictwa wiejskiego w tym regionie były: konstrukcje zrębowe, ściany z zewnątrz myte, szpary uszczelnione mchem lub słomą oraz bielone wapnem lub w odcieniu niebieskim, dach czterospadowy kryty strzechą. We wnętrzu przeważał układ półtoratraktowy. Stodoły sytuowano w pobliżu chałupy, natomiast pomieszczenia dla zwierząt pod jednym dachem z domem mieszkalnym. 

Historia Parku

W roku 1965 z inicjatywy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie dr Hanny Pieńkowskiej powstał projekt sieci parków etnograficznych województwa krakowskiego. Przewidywał on organizację wojewódzkiego parku etnograficznego w trzech oddziałach: w Nowym Sączu, Tarnowie i na Podhalu, a także siedem skansenów regionalnych m.in. w Wygiełzowie. W tym okresie zbliżały się do końca prace konserwatorskie w ruinach zamku lipowieckiego. Zaistniały więc warunki sprzyjające utworzeniu w sąsiedztwie Lipowca muzeum na wolnym powietrzu. Budowę skansenu rozpoczęto w 1968 r. Zostały pozyskane i przeniesione na teren nowego skansenu dwa obiekty: dom miejski z Chrzanowa z 1804 r. oraz spichlerz z Kościelca z 1798 r. Po kilkunastomiesięcznym okresie badań terenowych trafiły tu kolejne obiekty, w tym okazała chałupa sołtysia z Przegini Duchownej z 1862 r., z wyjątkowo bogatym, oryginalnym wyposażeniem wnętrza. W kolejnych latach pozyskiwano dalsze obiekty architektury drewnianej: chałupy, stodoły, spichlerze, chlewik, kuźnię i olejarnię, a także zabytkowy kościół z Ryczowa z początku XVII wieku. Oficjalne otwarcie i udostępnienie do zwiedzania pierwszych obiektów nastąpiło w październiku 1973 roku.

Lista obiektów

W większości obiektów urządzono ekspozycje. Są one zaprezentowane osobno.
Poniżej znajduje się lista pozostałych budynków, które są dostępne w ramach zwiedzania Parku.

Chlewik dla świń z Kaszowa (pow. krakowski) z II połowy XIX wieku

Budynek o zrębowej konstrukcji ścian z okrąglaków osadzonych na kamiennych „Peckach”. Dach kryty słomą, dwuspadowy. Wnętrze dwukomorowe.

Karczma z Minogi (pow. olkuski) z II połowy XIX wieku

Budynek o konstrukcji zrębowej z bali uszczelnionych warkoczami z drewnianych wiórów. W elewacji frontowej wydatny podcień, wsparty na ozdobnie profilowanych słupach. Dach czterospadowy kryty gontem, z otworami doświetlającymi poddasze. Obiekt jest rekonstrukcją dawnego zajazdu, który w bryle i w formie został dostosowany do pełnienia usług gastronomicznych. Wnętrze dwukondygnacyjne funkcjonuje jako karczma regionalna, serwująca dania kuchni regionalnej

Spichlerz dworski z Kościelca (gmina Chrzanów) z 1798 roku

Budynek należał do zabudowań folwarcznych, w majątku Adama hrabiego Starzeńskiego. Ściany z bali o konstrukcji zrębowej osadzone na kamiennej podmurówce. Dach gontowy, czterospadowy nadwieszony nad wejściem. W połaciach dachowych  dwie ”powieki” doświetlające strych. Wnętrze jednoprzestrzenne z wąskimi otworami wentylacyjnymi w ścianach. Obiekt przeznaczony na ekspozycje czasowe.

Spichlerz plebański z Tenczynka (pow. krakowski) z 1726 roku

Budynek z jednoprzestrzennym wnętrzem, o zrębowej konstrukcji ścian, na wysokiej kamiennej podmurówce, nakryty dwuspadowym dachem, krytym gontem. Nad wejściem, w ścianie szczytowej wydatny podcień wsparty na słupkach wzmocnionych zastrzałami. Spichlerz należał do parafii rzymsko-katolickiej. Obiekt zaadaptowany na pracownię stolarsko-konserwatorską.

Spichlerz z Giebułtowa (pow. krakowski) z połowy XIX wieku

Budynek należał do folwarku zakonu sióstr Wizytek. Ściany o konstrukcji zrębowej z bali przyciosanych obustronnie, wiązanych na nakładki. Dach czterospadowy kryty słomą z dwoma „powiekami„ doświetlającymi strych. Budynek osadzony na wysokich kamiennych „peckach” usprawniających wentylację z wydatnym podcieniem od strony frontowej wspartym na 4 słupkach z zastrzałami. Wnętrze jednoprzestrzenne, służy za magazyn zbiorów muzealnych.

Stodoła ośmioboczna z Kaszowa (pow. krakowski) z połowy XIX wieku

Budowla o charakterystycznej, wysokiej sylwetce dachu, przycupniętej nisko nad ziemią słomianej strzesze. Ściany o konstrukcji zrębowej, łączone na „obłap”, osadzone na kamiennych „peckach”. Nad wrotami ruchoma połać strzechy, umożliwiająca wjazd furą  załadowaną snopkami. Przed stodołą kierat były instalowane w  dużych gospodarstwach, na większą skalę dopiero  po I wojnie światowej.

Stodoła plebańska z Regulic (pow. chrzanowski) z końca XVIII wieku

Zbudowana została na planie ośmioboku, konstrukcji zrębowej, na wysokiej kamiennej podmurówce, przykryta dachem wielopłaszczyznowym, krytym słomą. Jego dolna krawędź wzmocniona gontami. Wnętrze symetryczne z „ boiskiem” pośrodku i sąsiekami po bokach. Stodoła należała do parafii rzymsko – katolickiej. Aktualnie obiekt służy jako magazyn.

Studnia publiczna z Aleksandrowic (pow.krakowski) z II połowy XIX wieku

Studnia zadaszona dwuspadowym dachem gontowym, cembrowana kamieniem, w części naziemnej obudowana drewnem o konstrukcji zrębowej. Ściany szczytowe  szalowane deskami. Do wyciągania wody służyło wielkie, drewniane koło zamachowe.

---

Oferta komercyjna

- restauracja
- wynajem pomieszczeń / sali konferencyjnej
- organizacja sesji zdjęciowej

---