Trwająca od połowy XIX wieku rozbudowa połączeń kolejowych, umożliwiających transport surowców i gotowych wyrobów, przyczyniła się do szybkiego rozwoju górnośląskiego przemysłu. W rejonie Zabrza powstawały nowe kopalnie, huty i fabryki, wykorzystujące do napędu maszyn i urządzeń parę. Spowodowało to szybki wzrost popytu na węgiel, co zaowocowało m.in. tym, że w 1855 r. hrabia Guido Henckel von Donnersmarck, magnat i przemysłowiec, założył w Zabrzu kopalnię węgla kamiennego. Kopalnia została nazwana jego imieniem - Guido.

Zgłębianie szybów Barbara i Concordia (ten drugi przemianowano później na Guido) wiązało się z pokonywaniem licznych problemów. Najpierw, po wykonaniu zaledwie 30 metrów szybu, napotkano kurzawkę i natrafiono na uskok "Saara", co spowodowało, że w 1856 roku przerwano drążenie. Tymczasem szyb Guido zgłębiano nadal. Założony został pierwszy poziom wydobywczy 80 m. Tu jednak prace napotkały na kolejne trudności, którymi okazały się zaburzenia tektoniczne, skutecznie utrudniające wydobycie. W 1862 r. na głębokości 117 m szyb Guido przerwał warstwę wodonośną i został zatopiony. Aby zgromadzić kapitał inwestycyjny na dalsze roboty górnicze, powstała spółka z Górnośląskim Towarzystwem Kolejowym (Oberschlesische Eisenbahn Gesellschaft). W 1870 r. przystąpiono do osuszenia szybu i jego dalszego zgłębiania do 170 m, aby w 1872 r. wznowić wydobycie na poziomie 80 m. Równocześnie trwały prace związane z drążeniem szybu "Kolejowy", który dziś służy turystom. Rozbudowano strukturę wyrobisk przygotowawczych i wybierkowych. Maksymalne wydobycie 312 976 ton węgla osiągnięto w 1885 r. W latach 1885-1887 kopalnia „Guido” została wykupiona przez Skarb Pruski i włączona jako pole południowe do państwowej kopalni „Królowa Luiza”. Dostępne zasoby na poziomie 170 m były w znacznej mierze już wybrane i w ramach kopalni „Królowa Luiza” przystąpiono do połączenia z poziomem 320 m.

W pobliżu szybu Guido wydrążono kolejny szybik, pogłębiono również szyb Kolejowy, który w 1890 r. dotarł do głębokości 320 m. W 1912 r. kopalnię „Guido”  połączono z nowo wybudowaną kopalnią i koksownią „Delbrűck”. Po podziale Śląska w 1922 r. kopalnia „Delbrűck” z „Guido” znalazła się po stronie niemieckiej i została przekazana pruskiemu koncernowi Preussag. W 1928 r. szyb Guido został unieruchomiony, a Kolejowy przestał być szybem wydobywczym. Pozostał natomiast szybem zjazdowym dla załogi i materiałów. Na poziomie 170 zostały zainstalowane urządzenia odwadniające dla całej kopalni. Po 1945 r. kopalnię nazwano Kopalnia Węgla Kamiennego „Makoszowy”, a rejon dawnej kopalni „Guido” stracił na znaczeniu. Do ponownego ożywienia doszło w 1967 r., kiedy utworzono Kopalnię Doświadczalną Węgla Kamiennego „M-300”, w której testowano nowe urządzenia i maszyny górnicze, dostarczając przy tym niewielką ilość wydobycia.

Dzięki staraniom i zaangażowaniu ówczesnej dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu Krystyny Barszczewskiej w 1982 r. na poziomie 170 utworzony został Skansen Górniczy Guido udostępniony do zwiedzania, wpisany następnie do rejestru zabytków. W 2000 r. na fali obniżania za wszelką cenę kosztów w przemyśle węglowym, przystąpiono do demontażu unikatowej, podziemnej kopalni, którą można było zwiedzać. Jednakże zaangażowanie wielu instytucji, przede wszystkim samorządu miejskiego Zabrza, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego i osób prywatnych doprowadziło do zatrzymania działań likwidatorskich i utworzenia w 2007 r. Zabytkowej Kopalni „Guido”, jako samodzielnej instytucji kultury Miasta Zabrze i Województwa Śląskiego.

Autor: Adam Frużyński

www.kopalniaguido.pl