Muzeum Zimnej Wojny Podborsko 3001 - Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu

Muzeum Zimnej Wojny to najnowszy obiekt, w oddalonej około 50 km od Kołobrzegu miejscowości Podborsko. Udostępniony zwiedzającym we wrześniu 2016 r. schron nr 17 stanowił cześć tajnej bazy atomowej wojsk radzieckich.

Przeznaczony pod działalność wystawienniczą, edukacyjną i popularyzatorską obiekt zachował się w niemal nienaruszonym stanie. W jego wnętrzu obejrzeć można komplet instalacji zapewniających możliwości bezpiecznej służby załodze, pomieszczenia magazynowe, halę przeładunkową z nadal sprawnymi urządzeniami służącymi do przemieszczania wózków z głowicami. Na gości czeka wykwalifikowana kadra przewodnicka, która z nieskrywaną pasją przybliża nie tylko dzieje samej bazy, ale też zimnej wojny na terenie Pomorza Zachodniego i całego kraju. Wśród wszystkich państw Układu Warszawskiego jedynie Armia Radziecka mogła posiadać w stałym arsenale głowice atomowe. W lutym 1967 r. w Moskwie podpisana została umowa, między władzami ZSRR i PRL, o stworzeniu na terytorium Polski trzech baz-magazynów tego rodzaju broni. Jako lokalizacje wybrane zostały Podborsko niedaleko Białogardu, Brzeźnica-Kolonia pod Bornem Sulinowem oraz Templewo na Ziemi Lubuskiej.

Po trwającej ponad dwa lata budowie, realizowanej, w ramach tzw. Zamierzenia 3000, nowe obiekty, których budowa kosztowała PRL ok. 180 mln ówczesnych złotych, znalazły się w rękach radzieckich i podobnie jak między innymi lotnisko w Bagiczu, wyłączono je z granic naszego kraju. Do początku lat dziewięćdziesiątych miały one charakter ściśle tajny i szczególnie chroniony, z elitarnymi jednostkami wojsk powietrznodesantowych – Specnazu, jako strażą włącznie. Obiekt 3001, bo takie oznaczenie otrzymał, rozlokowany na ponad 300 ha powierzchni, kompleks w lasach niedaleko Podborska, przez ponad 20 lat stał się domem i miejscem służby 150-osobowego garnizonu radzieckiego. Choć dziś nie wiadomo dokładnie, jaką liczbę głowic składowano w dwóch, prawie tysiącmetrowych schronach-magazynach, przygotowano je łącznie dla 160 sztuk (po 80 w każdym schronie-magazynie). W przypadku konfliktu zbrojnego przetransportowane miały zostać najprawdopodobniej na radzieckie lotniska w Kluczewie oraz wspomnianym Bagiczu.

Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych na terenie bazy powstał dodatkowy schron typu Granit, przeznaczony dla kołowej wyrzutni rakietowej. Charakter obiektu zmienił się zatem z magazynowego w magazynowo-bojowy. Ostatnie głowice wycofano stąd najpewniej w roku 1988, a żołnierze radzieccy wyjechali z Podborska ostatecznie jesienią 1992 r. razem z towarzyszami broni służącymi w oddalonym o kilkanaście kilometrów Białogardzie.

Dziś schrony-magazyny Obiektu 3001 w Podborsku to jedyne relikty po atomowym arsenale w Polsce, które przetrwały próbę czasu. Użytkowane najpierw  przez Marynarkę Wojenną, a potem Służbę Więzienną (na terenie poradzieckich koszar funkcjonuje oddział zamiejscowy aresztu w Koszalinie) współcześnie stanowią unikat na skalę ogólnopolską, a nawet europejską. W niedalekiej przyszłości oferta Muzeum Zimnej Wojny rozszerzona zostanie także o stałą ekspozycję poświęconą Armii Radzieckiej w północnej Polsce oraz organizowane cyklicznie wydarzenia plenerowe, w tym dynamiczne pokazy sprzętu wojskowego użytkowanego przez obsadę Obiektu 3001. Ważnym elementem w misji podborskiego obiektu jest także przypominanie o strategicznym charakterze regionu w kontekście III wojny światowej oraz ryzyku, jakie w czasach funkcjonowania Układu Warszawskiego, zawisło na terytorium dzisiejszego Województwa Zachodniopomorskiego. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w programie nauczania odwiedzającej placówkę młodzieży.

www.muzeum.kolobrzeg.pl