W zakopiańskiej willi Atma mieści się jedyne na świecie muzeum biograficzne Karola Szymanowskiego (1882-1937). Ten największy po Fryderyku Chopinie polski kompozytor od wczesnej młodości chętnie przebywał w Zakopanem, a pod koniec życia osiadł tam na stałe, zamieszkując w willi przy ul. Kasprusie.

Inicjatywę utworzenia w Atmie Muzeum Szymanowskiego zgłosił już w 1937 roku kompozytor Michał Kondracki, po wojnie starania w tym kierunku podjęła siostrzenica Szymanowskiego, Krystyna Dąbrowska, ale dopiero w 1967 roku apel w tej sprawie skutecznie ponowił krytyk muzyczny "Życia Warszawy" Zdzisław Sierpiński. Wkrótce potem znany pisarz i krytyk muzyczny Jerzy Waldorff utworzył przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym społeczny komitet działający na rzecz wykupienia i wyremontowania  Atmy. W 1974 roku dom przekazano Muzeum Narodowemu w Krakowie, a już dwa lata później, 6 marca 1976 roku udostępniono willę publiczności, na parterze budynku otwarto ekspozycję poświęconą kompozytorowi, jego związkom z Tatrami i Zakopanem. Większość eksponatów pochodzi z daru siostrzenicy artysty, Krystyny Dąbrowskiej.

Willa Atma powstała po 1890 roku jako typowy pensjonat, jeden z wielu wznoszonych w Zakopanem na przełomie XIX i XX wieku w celu wynajmowania letnikom. To właśnie ówczesnym turystom Atma, zbudowana przez Józefa Kasprusia-Stocha, zawdzięcza swoją oryginalną nazwę. Pochodzi ona z sanskrytu i oznacza tyle co "dusza". Dom jest przykładem stylu zakopiańskiego, wprowadzonego do architektury przez Stanisława Witkiewicza.

Muzeum mieści się na parterze willi i prezentuje podstawowe informacje o życiu i twórczości kompozytora, ukazuje jego kontakty z Zakopanem i folklorem Podhala, gromadzi zachowane po nim rzeczy osobiste, zawiera także rekonstrukcję gabinetu Karola Szymanowskiego. Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie w latach 2011-2013 przeszedł generalny remont i modernizację budynku w ramach partnerskiego projektu Muzeum Narodowego w Krakowie i Orawskiego Muzeum w Dolnym Kubinie o nazwie "Muzyka pod Tatrami" realizowanego z Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczypospolita Polska-Republika Słowacka 2007-2013. Dzięki środkom unijnym oraz pomocy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, miejsce to zyskało nowoczesne instalacje, udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, zabezpieczona została substancja zabytkowa.

W zmodernizowanym wnętrzu wprowadzono multimedia, które spełniają wymogi współczesnego odbiorcy, prezentujące biografię kompozytora, historię Atmy oraz wprowadzające w klimat czasów, w których żył i tworzył Karol Szymanowski. Nowe otwarcie oddziału po remoncie odbyło się 10 maja 2013 roku.

Popularyzowanie twórczości i propagowanie wiedzy o Karolu Szymanowskim odbywa się poprzez współczesne media, Internet, koncerty, audycje muzyczne, wykłady, spotkania, warsztaty dla dzieci i młodzieży, sprzedaż płyt, nut i publikacji o tematyce muzycznej i zakopiańskiej. Muzeum przyczyniło się znacznie do ożywienia ruchu muzycznego w Zakopanem, zainicjowało powstanie Towarzystwa Muzycznego im. K. Szymanowskiego, rozpoczęło cykl comiesięcznych koncertów kameralnych i jest partnerem międzynarodowego festiwalu Dni Muzyki Karola Szymanowskiego.

www.mnk.pl